O tłuszczu bez lukru

O tym, czy tłuszczyk wspiera zdrowie i urodę, czy też im szkodzi, decyduje przede wszystkim jego ilość, rozmieszczenie oraz to, co jemy. W ujęciu fizjologicznym tkanka ta stanowi nie tylko magazyn energii, ale także aktywny narząd endokrynny. 

 

W kosmetologii i dietetyce podkreśla się, że zdrowa tkanka tłuszczowa to ta, która jest rozmieszczona równomiernie i nie dominuje w postaci trzewnej (brzusznej), gdyż to właśnie ona zwiększa ryzyko chorób metabolicznych i pogarsza stan skóry.

Adipocyty wydzielają liczne adipokiny, takie jak leptyna, adiponektyna czy rezystyna, które wpływają na gospodarkę hormonalną, procesy zapalne i metabolizm glukozy. Prawidłowa ilość tkanki tłuszczowej pełni funkcję ochronną, izolacyjną, a także jest konieczna do prawidłowego przyswajania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K) i do syntezy hormonów steroidowych. Z perspektywy kosmetologii jej obecność warunkuje jędrność skóry, harmonijne rysy twarzy oraz naturalne „podparcie” dla struktur skórnych, co ma znaczenie w procesach starzenia.

Znaczenie ma nie tylko ilość tkanki tłuszczowej, ale również rodzaj tłuszczu dostarczanego w diecie. Dieta bogata w nienasycone kwasy tłuszczowe, zwłaszcza omega-3 i omega-6, wspiera funkcje przeciwzapalne oraz integralność bariery hydrolipidowej skóry. Z kolei tłuszcze jednonienasycone, obecne w oliwie z oliwek, awokado czy orzechach, wykazują działanie ochronne na układ sercowo-naczyniowy i wspomagają elastyczność skóry. Nadmiar tłuszczów trans, powszechnych w żywności przetworzonej, przyczynia się do nasilenia procesów zapalnych i przyspieszonego starzenia poprzez degradację włókien kolagenowych.

 

 

Okiem eksperta

Kosmetologiczne spojrzenie na tłuszcz uwzględnia konieczność różnicowania problemów wynikających z jego niedoboru lub nadmiaru.

Niedobór prowadzi do wiotkości, ścieńczenia skóry i widocznych oznak starzenia, wymagając interwencji dietetycznych i zabiegów biostymulujących.

Nadmiar z kolei sprzyja powstawaniu cellulitu, rozstępów i zmian metabolicznych, co uzasadnia włączenie kompleksowych programów obejmujących dietoterapię, suplementację i zabiegi modelujące sylwetkę. Przy nadwadze suplementacja może być wsparciem, ale najważniejsze są dieta, aktywność fizyczna i higiena snu.

Suplementy nie zastąpią zdrowych nawyków, mogą jednak ułatwić regulację metabolizmu, apetytu i stanu zapalnego. Są jednak tzw. pewniaki, czyli rozwiązania wspierające równowagę w gospodarce tłuszczowej organizmu, a tym samym stan skóry, warto więc pamiętać o:

• kwasach omega-3 (EPA i DHA),które wykazują działanie przeciwzapalne i wspomagają leczenie dermatoz, takich jak trądzik czy trądzik różowaty.
• witaminie D3, której synteza skórna jest ograniczona w klimacie umiarkowanym, reguluje odporność i procesy starzenia.
• kolagenie, podawanym wraz z witaminą C, które wspierają integralność tkanki łącznej i poprawia sprężystość skóry.
• probiotykach(np. Lactobacillusgasseri, Bifidobacteriumbreve) i błonniku(np. babka płesznik, inulina, glukomannan), które poprzez wpływ na mikrobiotę jelitową redukują stan zapalny systemowy, mający odzwierciedlenie w kondycji skóry;
• magnezie, który reguluje gospodarkę glukozowo-insulinową, wspiera układ nerwowy;
• chromie, który może pomóc w stabilizacji poziomu glukozy i ograniczaniu napadów „na słodkie”;
• ekstrakcie z zielonej herbaty (EGCG), yerba mate lub guarana, które mogą nieznacznie podnosić metabolizm i wspierać spalanie tłuszczu.
• koenzymie Q10 i L-karnitynie – wspierających pracę mitochondriów i gospodarkę energetyczną (bardziej u osób aktywnych fizycznie).

Suplementacja powinna być dobrana indywidualnie – najlepiej po badaniach krwi i konsultacji z lekarzem lub dietetykiem, bo przy nadwadze często towarzyszą zaburzenia metaboliczne (insulinooporność, nadciśnienie, stłuszczenie wątroby). A kontrolując te parametry warto regularie prosić lekarza o skierowanie na badanie:

• poziomu insuliny i glukozy,
• profilu lipidowego,
• poziomu hormonów tarczycy,
• poziomu witaminy D i żelaza.

 

U osób z nadwagą

Zaburzenia hormonalne u takich pacjentów odgrywają istotną rolę w patogenezie zmian skórnych, wpływając zarówno na funkcjonowanie gruczołów łojowych, gospodarkę wodno-lipidową, jak i procesy zapalne oraz regeneracyjne. A ponadto:

1. Nadmiar tkanki tłuszczowej sprzyja rozwojowi insulinooporności, hiperinsulinemii oraz podwyższonego poziomu androgenów, co prowadzi do nasilonej aktywności gruczołów łojowych i nadprodukcji sebum;
2. Skutkiem tego jest zwiększona tendencja do powstawania zmian trądzikowych, rozszerzonych porów oraz przewlekłych stanów zapalnych skóry;
3. Równocześnie hiperestrogenizm związany z aromatyzacją androgenów w tkance tłuszczowej może nasilać teleangiektazje i zaburzenia naczyniowe, sprzyjając kruchości naczyń i powstawaniu rumienia;
4. Zaburzona gospodarka hormonalna u osób z nadwagą osłabia również barierę hydrolipidową skóry, co prowadzi do nadmiernej transepidermalnej utraty wody, a tym samym do przesuszenia i pogorszenia elastyczności tkanek;
5. Wysoki poziom leptyny i innych adipokin oddziałuje na procesy zapalne, nasilając przewlekły stres oksydacyjny, który uszkadza włókna kolagenowe i elastynowe, przyspieszając procesy starzenia skóry;
6. Dodatkowo, nadwaga związana z zaburzeniami hormonalnymi sprzyja powstawaniu rogowacenia ciemnego, przebarwień oraz zmian o charakterze hiperkeratotycznym, które są efektem przewlekłej stymulacji receptorów insulinowych i wzrostu aktywności czynników proliferacyjnych w naskórku;
7. Niewłaściwa regulacja hormonalna przyczynia się także do upośledzenia mikrokrążenia skórnego, co skutkuje gorszym dotlenieniem i odżywieniem tkanek, a w konsekwencji spowolnieniem procesów regeneracyjnych;

Wszystkie te mechanizmy sprawiają, że skóra osób z nadwagą i zaburzeniami hormonalnymi jest szczególnie podatna na stany zapalne, dysfunkcje bariery ochronnej, nadprodukcję sebum, utratę jędrności i przyspieszone starzenie.

 

Pielęgnacja i zabiegi

U osób z nadwagą i zaburzeniami hormonalnymi planowanie procedur kosmetologicznych wymaga uwzględnienia specyfiki skóry, która jednocześnie może wykazywać cechy skóry tłustej i trądzikowej, ale też skłonności do przesuszenia, podrażnień, teleangiektazji i utraty jędrności. Ze względu na współwystępujące stany zapalne, insulinooporność i stres oksydacyjny priorytetem jest:

• normalizacja funkcji bariery skórnej,
• ograniczenie nadprodukcji sebum,
• regulacja keratynizacji,
• działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne.

Podstawą pielęgnacji domowej jest delikatne oczyszczanie bez naruszania bariery hydrolipidowej, najlepiej przy użyciu preparatów zawierających łagodne substancje myjące, niacynamid, cynk czy kwas azelainowy, który redukuje aktywność gruczołów łojowych i działa przeciwzapalnie.

W terapii gabinetowej rekomenduje się wykorzystanie peelingów chemicznych o kontrolowanym działaniu, np. z użyciem kwasu migdałowego, azelainowego lub laktobionowego, które nie tylko regulują proces keratynizacji, ale również poprawiają mikrokrążenie i działają antyoksydacyjnie.

W przypadku nadmiernego przetłuszczania się skóry i trądziku warto rozważyć terapie z użyciem kwasu salicylowego w niskim stężeniu, z zachowaniem ostrożności u pacjentów ze skórą wrażliwą i naczyniową.

 

Szczególnie polecane

Ze względu na przewlekły stan zapalny obecny w skórze osób z nadwagą, skuteczne okazują się zabiegi bazujące na technologiach światła, zwłaszcza LED w barwie niebieskiej i czerwonej, które redukują kolonizację Cutibacteriumacnes, obniżają poziom cytokin prozapalnych i stymulują fibroblasty do produkcji kolagenu. U pacjentów z objawami teleangiektazji oraz rumienia korzystne są zabiegi z wykorzystaniem IPL lub laserów naczyniowych, które wzmacniają ściany naczyń krwionośnych i zmniejszają widoczność zmian naczyniowych. W celu poprawy jakości skóry, przywrócenia jej jędrności i przeciwdziałania przyspieszonemu starzeniu, można wprowadzić mezoterapię bezigłową lub mikroigłową z zastosowaniem koktajli antyoksydacyjnych, witaminowych i peptydowych, które stymulują procesy regeneracyjne.

W przypadku skóry ścieńczonej lub podatnej na podrażnienia preferowane są metody nieablacyjne i łagodniejsze procedury, aby nie nasilać reakcji zapalnych. Istotne jest również wsparcie bariery hydrolipidowej poprzez stosowanie preparatów zawierających ceramidy, kwasy tłuszczowe i kwas hialuronowy, które ograniczają transepidermalną utratę wody i przywracają komfort skóry.

Warto podkreślić, że terapia kosmetologiczna u osób z nadwagą i zaburzeniami hormonalnymi powinna być zawsze wspierana edukacją dotyczącą zdrowego stylu życia, gdyż redukcja masy ciała, poprawa diety i równowaga hormonalna znacząco wpływają na efekty pielęgnacyjne i długotrwałe utrzymanie rezultatów zabiegowych.

 

Ogólny protokół zabiegowy dla skóry osób z nadwagą i zaburzeniami hormonalnymi

1. Oczyszczanie wstępne

- delikatne oczyszczenie skóry preparatem micelarnym lub żelem bez SLS, wzbogaconym o niacynamid lub pantenol. Celem jest usunięcie zanieczyszczeń i nadmiaru sebum bez naruszania bariery hydrolipidowej.

2. Oczyszczanie zasadnicze (etap regulacyjny)

- drugi etap oczyszczania preparatem z kwasem azelainowym (5–10%) lub kwasem migdałowym (5%), który zadziała przeciwzapalnie, seboregulująco i antybakteryjnie. W przypadku skóry bardzo wrażliwej: mleczko enzymatyczne (np. papaina, bromelaina).

3. Peeling chemiczny / enzymatyczny

- dobór peelingu zależy od stanu skóry:

• trądzik, nadmiar sebum – kwas salicylowy (2%) lub mieszanka azelainowy + migdałowy;
• naczynka, wrażliwość, rumień – kwas laktobionowy lub glukonolakton (działanie antyoksydacyjne, łagodzące i wzmacniające naczynia);
• skóra z tendencją do rogowacenia ciemnego – kwas pirogronowy w niskim stężeniu, regulujący proliferację keratynocytów.

4. Faza aktywna – zabieg właściwy

- w zależności od wskazań:

• LED terapia – światło niebieskie (bakteriobójcze) i czerwone (przeciwzapalne, stymulujące fibroblasty);
• sonoforeza / mezoterapia bezigłowa z koktajlem: witamina C (stabilna forma), kwas hialuronowy, peptydy biomimetyczne, niacynamid;
• skóra naczyniowa – ampułka z rutyną, escyną, witaminą K i antyoksydantami, wprowadzana ultradźwiękami.

5. Masaż / drenaż limfatyczny twarzy

- krótki, delikatny drenaż manualny wspomagający mikrokrążenie i usuwanie produktów przemiany materii. Unikamy intensywnej stymulacji u skóry z aktywnym stanem zapalnym.

6. Maska terapeutyczna

- dobór maski zgodnie z dominującym problemem:

• trądzikowa i tłusta – maska z glinką zieloną/kaolinową + dodatkiem cynku i aloesu;
• naczyniowa i wrażliwa – maska kremowa z algami, witaminą C, kwasem laktobionowym;
• ścieńczona, odwodniona – maska okluzyjna z ceramidami i kwasem hialuronowym.

7. Zakończenie zabiegu

- nałożenie serum antyoksydacyjnego (np. z witaminą C i E), a następnie kremu ochronnego z filtrem SPF 50. W przypadku skóry tłustej najlepiej jest aplikować lekki fluid matujący, w przypadku skóry naczyniowej – krem wzmacniający naczynia z filtrem mineralnym.

Protokoły zabiegowe dla osób z nadwagą i zaburzeniami hormonalnymi z podziałem na rodzaje cery

1. Skóra trądzikowa z zaburzeniami hormonalnymi

• oczyszczanie: żel z kwasem azelainowym lub niacynamidem;
• peeling: kwas salicylowy 2% + azelainowy 10% (działanie keratolityczne, seboregulujące, przeciwbakteryjne);
• faza aktywna: LED niebieskie + czerwone, sonoforeza z koktajlem cynk + witamina B3 + peptydy przeciwzapalne;
• maska: glinka zielona + aloes + cynk;
• zakończenie: serum z wit. C + krem lekki matujący SPF 50;
Efekt = zmniejszenie łojotoku, redukcja zmian zapalnych, regulacja mikrobiomu skóry.

2. Skóra naczyniowa (z teleangiektazjami, rumieniem)

• oczyszczanie: płyn micelarny lub żel łagodzący z pantenolem;
• peeling: kwas laktobionowy lub glukonolakton (antyoksydacyjny, wzmacniający naczynia).
• faza aktywna: IPL / LED czerwone, sonoforeza z ampułką zawierającą rutynę, escynę, wit. K i wit. C;
• maska: kremowa, na bazie alg morskich z dodatkiem wyciągu z kasztanowca i aloesu.
• zakończenie: serum antyoksydacyjne + krem wzmacniający naczynia z filtrem mineralnym SPF 50.
Efekt = zmniejszenie rumienia, poprawa szczelności naczyń, redukcja stresu oksydacyjnego.

3. Skóra ścieńczona i odwodniona

• oczyszczanie: mleczko nawilżające z ceramidami i kwasem hialuronowym;
• peeling: enzymatyczny (papaina, bromelaina) lub bardzo łagodny kwas laktobionowy;
• faza aktywna: mezoterapia bezigłowa z koktajlem peptydy biomimetyczne + kwas hialuronowy + witaminy A, C, E;
• maska: kremowa, okluzyjna, bogata w lipidy i ceramidy;
• zakończenie: serum odbudowujące barierę + krem odżywczy z SPF 50;
Efekt = odbudowa bariery hydrolipidowej, poprawa gęstości i elastyczności skóry.

4. Skóra z AZS (atopowe zapalenie skóry) u pacjentów otyłych

• oczyszczanie: ultrałagodneemolientowe mleczko / olejek micelarny.
• peeling: brak klasycznych peelingów; tylko bardzo delikatny enzymatyczny (opcjonalnie).
• faza aktywna: sonoforeza z ampułką zawierającą ceramidy, kwasy tłuszczowe, kwas hialuronowy i wit. E.
• maska: kojąca, kremowa z owsem koloidalnym, pantenolem i alantoiną.
• zakończenie: serum z antyoksydantami (np. wit. E, kwas ferulowy) + krem emolientowy z wysokim SPF.
Efekt = łagodzenie świądu i podrażnień, poprawa bariery lipidowej, zmniejszenie TEWL.

Opracowanie: Agnieszka Keller

Konsultacja: dr Karolina Karabin