Selektywna termoliza

Popękane naczynka to częsty defekt estetyczny, z którym można się zmierzyć na różne sposoby. Bardzo skuteczne są laser i IPL, zwłaszcza gdy zabieg wykonuje rozważny i doświadczony specjalista.

LNE: Wiązka lasera pozwala na zamknięcie rozszerzonego naczynka krwionośnego za pomocą naświetlania go promieniem. Na czym dokładnie polega ten proces?

Dr Jacek Lichodij: Na zjawisku selektywnej termolizy. Światło o odpowiedniej długości fali emituje pojedyncze, zawierające energię cząstki, zwane fotonami. Uderzając w wybrany cel, którym w przypadku zamykania zmian naczyniowych jest oksyhemoglobina, uwalnia energię pod postacią ciepła, podgrzewającego krwinki czerwone (zawierające hemoglobinę). Następnie uwalniane przez erytrocyty ciepło przekierowywane jest na komórki śródbłonka wyściełające naczynia krwionośne, powodując ich koagulację czyli zamknięcie.

Jeżeli temperatura krwi w naczynku gwałtownie rośnie, naczynko się obkurcza i zamyka. Czy zmiana ta jest trwała?

Tak, efekt termiczny światła lasera powoduje denaturację białek komórek tworzących naczynie, co wiąże się z ich trwałym uszkodzeniem. Te zniszczone są pochłaniane przez makrofagi, a ich miejsce częściowo zajmuje tkanka łączna. 

Laserowe zamykanie naczynek powinno zostać wykonane tak, aby podgrzana została krew w naczynku, zaś skóra ociepliła tylko nieznacznie. Czy wymaga to odpowiedniego dobrania długości fali promieniowania laserowego, czy raczej sprawności i doświadczenia osoby wykonującej zabieg?

Selektywna termoliza wymaga głównie odpowiedniego dobrania długości fali. Jeżeli chcemy zamknąć naczynia krwionośne, wybieramy taką długość światła, dla której chromoforem (akceptorem) jest oksyhemoglobina (odpowiednio chromoforem do leczenia zmian barwnikowych czy fotoodmładzania jest melanina i woda). 

Na wykresie spektrum absorpcji hemoglobiny mamy kilka szczytów, odpowiadających długości fali 418 nm, 542 nm i 577 nm oraz pasmo zwiększonej absorpcji pomiędzy 800 i 1100 nm. Fala długości 418 nm niesie ze sobą zbyt małą energię, aby dotrzeć do znajdujących się w skórze naczyń krwionośnych, i z tego względu nie jest wykorzystywana do ich zamykania. 

Pozostałe długości światłą są wykorzystywane w laserach barwnikowych 585–600 nm, KTP (potasowo-tytanowo-fosforowych) 532 nm, diodowych 800 nm, aleksandrytowych 755 nm, Nd-YAG oraz emiterach intensywnego światła pulsacyjnego IPL (długość fali w zależności od zastosowanego filtra od 420 do 1400 nm). 

Sprawność i doświadczenie osoby wykonującej zabieg są równie istotne, jak prawidłowe dobranie lasera. W większości urządzeń istotne jest też unikanie nakładania się obszarów poddawanych leczeniu, w innych nakładanie jest dopuszczalne tylko w niewielkim stopniu. 
Od lekarza-operatora wymaga się również zebrania odpowiedniego wywiadu oraz oceny skóry pacjenta, co ma wpływ na leczenie, rekonwalescencję pozabiegową i uniknięcie powikłań.

Których powikłań należałoby się obawiać najbardziej?  

Infekcji i nadkażeń bakteryjnych i wirusoweych, hiper- lub hypopigmentacji, poparzeń z wystąpieniem obrzęku i pęcherzy, powstawania blizn, bliznowców lub trudno gojących się ran oraz martwicy tkanek. 

Zmiany te najczęściej występują z powodu nieprzestrzegania zasad aseptyki w trakcie zabiegu lub niewłaściwej higieny po oraz niepełnego wywiadu dotyczącego gojenia się ran. Od stosowania zbyt wysokich ustawień parametrów zabiegowych, niedokładnego ustawienia głowicy lasera (strzał pod kątem innym niż 90 stopni lub niedokładne przyleganie głowicy IPL) oraz nakładania się emitowanych wiązek energii światła (co dotyczy głównie lasera Nd-YAG).

A ile razy i w jakim odstępie należy powtórzyć zabieg laserowego zamykania naczynek, aby efekt był optymalny?

To kwestia indywidualna i wiąże się z rozległością zmian, średnicą naczyń oraz tempem ich gojenia.