Skóra w stresie

Stałe poczucie niepokoju, silne napięcie czy przewlekłe zdenerwowanie tworzą w organizmie człowieka neuroimmunologiczny koncert na wiele głosów. A w rezultacie stres oksydacyjny, który wywołuje reakcję zapalną.

Świadomy specjalista stara się pracować w nurcie kosmetologii interdyscyplinarnej. Jest to ujęcie, które wywodzi się z medycyny funkcjonalnej, czyli medycyny stylu życia. Praca w nurcie holistycznym to postrzeganie skóry jako systemu naczyń połączonych. Koncentrujemy się na znajdowaniu źródeł zaburzeń cery, a dzięki zaangażowaniu w proces terapeutyczny budujemy z podopiecznymi relację partnerską, w której osoba, którą się zajmujemy, współdecyduje o swojej kuracji. 

JEDNA CHOROBA – WIELE PRZYCZYN

 

 

 

JEDNA CHOROBA – WIELE PRZYCZYN

 

 

 

Bezcenny wywiad

To, co powinno nas zainteresować podczas pierwszej wizyty, by móc skutecznie odnaleźć źródło problemów z cerą – poza standardowymi pytaniami, mającymi na celu wykluczenie przeciwwskazań do zabiegu – to:

• poziom stresu i samopoczucie,
• zdrowie układu pokarmowego, 
• stan wątroby,
• aktywność fizyczna,
• jakość relacji międzyludzkich – bardzo mocny stresor,
• sposób odżywiania się.

Znalezienie źródeł zaburzeń skórnych nie jest proste, gdyż jedno schorzenie ma zazwyczaj wiele przyczyn, a jedna przyczyna może być zaczątkiem wielu różnych chorób. Jeśli jednak porównamy pierwotne źródła depresji i trądziku, pokryje nam się wiele z nich, jak to zostało pokazane na poniższym slajdzie.

Kiedy do gabinetu kosmetycznego przychodzą osoby z trądzikiem młodzieńczym czy różowatym, okazuje się, że u podłoża obu leży stan zapalny, który może mieć wiele przyczyn, często zajęcie się właśnie tymi przyczynami jest podstawą skutecznej pielęgnacji domowej i gabinetowej.

Organ neuroimmunoendokrynny

Warto przyswoić sobie koncepcję budowy skóry jako organu neuroimmunoendokrynnego. Takie spojrzenie pozwoli zauważyć, że jest ona systemem zarówno receptorowym, odbierającym bodźce, jak i narządem endokrynnie czynnym – wydzielającym hormony i inne substancje biorące udział w komunikacji między komórkami. To system naczyń powiązanych. Do receptorów w komórkach skóry należą m.in. te dla retinoidów, melanokortyn, hormonów tarczycy, opioidów, witaminy D, hormonów płciowych oraz melatoniny.

Toteż wszelkie zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu odbijają się na wyglądzie cery. Stres bywa katalizatorem wielu problemów skórnych, przy czym nie chodzi tylko o stan psycho--emocjonalny, czyli fakt zdenerwowania się i wydzielania do krwiobiegu katecholamin, ale każdy stan wytrącenia organizmu z równowagi, czyli również:

• promieniowanie UV oraz HEVL,
• infekcje i zranienia,
• silne zanieczyszczenia powietrza,
• zbyt agresywna i niedobrana pielęgnacja skóry,
• każde naruszenie bariery naskórkowej,
• atak mikrobów,
• zaburzony rytm okołodobowy,
• zaburzenia gospodarki glukozowo-insulinowej.

Sprzężenie zwrotne

A co się dzieje, gdy kilka stresorów jednocześnie działa na skórę i całe ciało? Zostaną aktywowane różnorodne osie, np. HPA. Oś taka oznacza powiązane ze sobą, na zasadzie sprzężenia zwrotnego, gruczoły: podwzgórze – przysadka – nadnercza, które w efekcie stymulacji przez stresor wydzielają konkretne substancje chemiczne:

1.HPA, czyli oś podwzgórze – przysadka – nadnercza: 

• kortykoliberyna (CRH),
• POMC (i jego pochodne: ACTH, alfa-MSH), 
• kortyzol (GC), 
• prolaktyna (PRL). 

2.SAM, czyli układ współczulno-nadnerczowy: 

• noradrenalina,
• adrenalina,  
• dopamina.

3.INNE: 

• neuropeptydy (np. substancja P), 
• neurotrofiny. 

Dla kosmetologów to istotne informacje, gdyż na przykład pobudzenie sekrecji alfa-MSH wzmaga melanogenezę, co prowadzi do powstania przebarwień, które także łączymy ze stresem. Drugim przykładem jest wzmożenie wydzielania kortyzolu lub prolaktyny, których wysoki poziom nasila trądzik.

Własna oś stresowa

Stosunkowo niedawno odkryto, że skóra ma własną, terytorialną oś stresową HPA. Hormony wydzielane przez przysadkę, nadnercza i podwzgórze są także wytwarzane przez komórki skóry po bodźcu stresowym. Należą do nich: kortykoliberyna, kortyzol i prolaktyna, histamina, substancja P, nerves growth factor (czynnik „wzrostu” nerwów, który jest czynnikiem neurotroficznym i neuropeptydem zaangażowanym przede wszystkim w regulację wzrostu, utrzymania, proliferacji i przeżycia niektórych neuronów docelowych – to prawdopodobnie prototypowy czynnik wzrostu, ponieważ był jednym z pierwszych, które zostały opisane – przyp. red.) oraz mediatory stanu zapalnego, np. interleukiny. 

Takie substancje są wydzielane zarówno przez fibroblasty, jak i keratynocyty, melanocyty oraz wiele innych struktur. Krótko mówiąc, stres stanowi neuroimmunologiczny koncert na wiele głosów, co z kolei prowadzi do stresu oksydacyjnego, który wywołuje reakcję zapalną o typowym przebiegu:

• utlenianie lipidów, białek, kwasów nukleinowych,
• zaburzenia proliferacji, różnicowania i migracji komórek, 
• zwiększona melanogeneza,
• inicjacja stanu zapalnego (uwolnienie mediatorów stanu zapalnego), 
• spowolnienie lub zatrzymanie wzrostu włosa, prowadzące do łysienia,
• wzmożona lipogeneza, 
• zmniejszone wydzielanie lipidów naskórkowych, 
• zmiana składu łoju, 
• dysbioza skórna, 
• rozszczelnienie bariery naskórkowej.

Case study w gabinecie

Kluczowa jest już sama ocena, czy nasz podopieczny znajduje się pod wpływem nasilonego stresu. Oznacza to, że gdy pominąwszy ten aspekt, wykonamy np. zabieg mezoterapii mikroigłowej, nie uzyskamy satysfakcjonującego efektu, a nawet możemy wyrządzić nim krzywdę poprzez np. wydłużone gojenie tkanek. Dowodem na działanie mediatorów stresu są m.in. szorstkość i łuszczenie się skóry, wykwity zapalne, niezapalne przebarwienia, spadek elastyczności skóry, żółtawe lub szare jej zabarwienie, widoczny rumień, łojotok, zmarszczki, świąd, nadpotliwość, łysienie, zahamowanie lub spowolnienie wzrostu włosów czy nadmierna reaktywność skóry na bodźce. 

Natomiast nasilone reakcje immunologiczne u osób mocno zestresowanych to już cięższy kaliber. Jeżeli stres jest przewlekły, zostają uruchomione trochę inne mechanizmy. Organizm stara się zaadaptować, co powoduje, że z tzw. odpowiedzi komórkowej przechodzi w stan tzw. odpowiedzi humoralnej. Wówczas widać nie tylko problemy skórne, lecz także ogólny spadek odporności.

Strategie obronne

Po wykonaniu diagnostyki i przeprowadzeniu wywiadu zaczynamy projektować pielęgnację. Współczesna pielęgnacja obejmuje następujące strategie obronne:

Suplementacja

Nieodzownym wsparciem dla całego organizmu, w tym skóry, jest odpowiednia suplementacja. Powinna ona uwzględniać: witaminę D3 i kwasy omega-3, antyoksydanty, magnez, witaminy z grupy B – jednakże pamiętajmy, że suplementację dobiera specjalista na podstawie wyników badań! W przypadku chorób najważniejsze jest leczenie, bo suplementacja, jak sama nazwa wskazuje, to dodatek, a nie lek.

Pielęgnacja

Aby pomóc skórze opanować stres, musimy ją odgrodzić od silnego czynnika zapalnego, którym jest słońce, używając w tym celu fotoprotekcji.  
Ponadto sprawdzą się antyoksydanty, substancje uszczelniające barierę skórną (lipidy, składniki NMF) oraz składniki przeciwzapalne (bisabolol, alantoina, pantenol). Z zabiegów, które zmniejszają objawy nasilonego stresu, wymienić można:

• mezoterapię igłową, w której użyjemy szczególnie kwasu bursztynowego, antyoksydantów, kwasu hialuronowego,
• zabiegi przeciwzapalne i naprawcze oraz antyoksydacyjne,
• terapie enzymatyczne, które mogą zastąpić zabiegi kwasowe, szczególnie te o działaniu cytotoksycznym,
• niektóre peelingi na bazie kwasów ferulowego, traneksamowego, mlekowego, polihydroksykwasów,
• terapie LED.

Są też zabiegi, które będą nasilały stres skóry i które nie nadają się do zastosowania u osoby, u której nie wykonaliśmy pracy holistycznej. Należą do nich: lasery frakcyjne, RF mikroigłowa, wszelkie dermabrazje oraz procedury wymagające rozgrzewania i pocierania.

Ze względu na mnogość substancji aktywnych stosowanych w kosmetologii możemy wyróżnić te, które będą wykazywały działanie przeciwzapalne i koordynujące procesy biochemiczne indukowane nadmiernym stresem. 

Układając program pielęgnacyjny dla zestresowanej skóry, warto wesprzeć działania gabinetowe suplementami łagodzącymi stany nerwowe. Należą do nich adaptogeny, związki CBD oraz preparaty na bazie ekstraktów roślinnych – witanii ospałej (popularna ashwaganda), wąktroty azjatyckiej, żeń-szenia, szyszek chmielu, kozłka lekarskiego czy konopi siewnej.